نظام های سیاسی: سوسیالیسم و مشتقات آن

سوسیالیسم

سوسیالیسم یا جامعه باوری، در واژه­نامۀ آکسفورد، چنین تعریف‌شده است "سوسیالیسم تئوری یا سیاستی است که هدف آن مالکیت یا نظارت جامعه بر وسایل تولید- سرمایه، زمین، اموال و جز آن‌ها- به‌طورکلی و ادارۀ آن‌ها به سود همگان است". (آشوری،1383: 204-210). واژه سوسیالیست اولین بار در سال 1827، در مجله تعاون به کار رفت. این مجله واژه سوسیالیست را در مورد پیروان رابرت اوئن[1] (1771–1858) به کاربرد و هواداران او را کمونیست­ها و سوسیالیست­ها نامید (راسل، 1375: 207- 178).

سوسیالیسم از آغاز پیدایش خود صورت‌ها و عنوان‌های بسیاری به خود گرفته و ذیل نظریه­های گوناگونی ارائه‌شده است. مهم‌ترین عنصر مشترک میان این نظریه­ها، تأکید بربرتری جامعه و سود همگانی نسبت به فرد و سود فردی است. از جهت تاریخی، سوسیالیسم طغیانی بر ضد فردباوری و لیبرالیسم اقتصادی عصر جدید است. سوسیالیسم نفی این نظریه است که پیگیری نفع فردی، چنانکه هواداران سرمایه‏داری ادعا می­کنند، خودبه‌خود به نفع اجتماعی می­انجامد. در عوض طرفداران این مکتب ادعا می‏کنند دخالت اکثریت و دولت (در مقام نمایندۀ اکثریت) می‌تواند نفع عمومی را از دستبرد افراد در امان نگه دارد. (آشوری،1383: 204-210)

نظام های سیاسی

نظام سیاسی زیرمجموعه از نظام اجتماعی است که زندگی سیاسی در آن جریان دارد و شامل نهادهای رسمی و نهادهای دیگر فعالیت‌های سیاسی است.

نظام سیاسی، یکی از زیرمجموعه‌های نظام‌های اجتماعی است که زندگی سیاسی درون آن جریان دارد، مفهوم نظام سیاسی، رهیافتی است جدید در شناخت پدیده‌های سیاسی و دربرگیرنده نه‌تنها نهادهای سیای رسمی، بلکه همه انواع فعالیت سیاسی در جامعه است. نظام سیاسی تعبیری است که متأثر از نظریه نظام‌ها به دولت اطلاق می‌شود و رد عین حال، مؤلفه‌هایی را برای تعریف مفهوم دولت به همراه خود می‌آورد. مفهوم نظام سیاسی و نیز نظریه نظام سیاسی، مباحثی متأخر هستند. در علوم اجتماعی مفهوم نظام ابتدا در مورد مردم‌شناسی به‌کاربرده شده است در علم سیاسی، ایستون و الموند در پرورش نظریه نظام نقش‌آفرین بوده‌اند (عبدالرحیم، 1386)